واکاوی توافق سنجار میان بارزانی و الکاظمی - جعبه مهر

سنجار کجاست؟

شهر سنجار به عنوان مرکز شهرستان سنجار در غرب استان نینوا در فاصله 80 کیلومتری از موصل واقع شده و از این منطقه به عنوان خاستگاه تاریخی اقلیت دینی ایزدی یاد می شود. طبق اعلام استاندار نینوا این شهرستان در نتیجه هجوم داعش در 2014 بین 60 تا 80 درصد ویران شده و دستکم حدود 20 میلیارد دلار اعتبار برای بازسازی آن نیاز است.

توافق چه می گوید؟

طبق این توافق دو طرف متعهد شدند که به سیطره گروههای مسلح بر منطقه سنجار خاتمه داده و ثبات را به این منطقه بازگردانند. از سوی دیگر، بغداد و اربیل در یک همکاری مشترک مسئولیت اداره پرونده امنیتی سنجار را بر عهده خواهند گرفت. موصل، مرکز استان نینوا نیز عهده دار خدمات رسانی به سنجار خواهد شد.

همچنین دوطرف در این توافق تأکید کردند که تمام ساکنان سنجار اعم از عرب، کرد یا هر قومیت دیگری به این شهر برگردانده شوند و در عین حال، هیچکدام از ساکنان فعلی آن نباید مجبور به ترک دیار خود شوند.

توافق به دست آمده، شامل بازگشت ثبات به شهر سنجار و عادی سازی اوضاع اداری، امنیتی و خدماتی خواهد بود و در زمینه اداری با دولت اقلیم کردستان و استاندار نینوا توافق شده و خواسته های این شهر در نظر گرفته شده است.

در بند نخست این توافق، اربیل و بغداد بر روی شرایط اداره مشترک با همکاری دولت فدرال و اقلیم کردستان و لغو کلیه تدابیر و تغییرات اجرا شده پس از سال 2017، توافق کردند.

بند دوم این این توافق شامل تدابیر و تدارکات امنیتی است و وظیفه تامین امنیت به پلیس فدرال با همکاری منطقه کردستان واگذار می شود.

بند سوم به خدمات اختصاص یافت و بازسازی این شهر که به میزان 80 درصد به دلیل اشغالگری داعش تخریب شده، با همکاری هر دو طرف صورت خواهد گرفت.

به طور کلی گفته می شود که در این توافق، تمامی مسائل امنیتی در حوزه اختیارات دولت فدرال با هماهنگی دولت اقلیم کردستان قرار گرفته است و مسائل خدماتی نیز بر عهده کمیته مشترک دولت فدرال، دولت اقلیم و استانداری نینوا خواهد بود.

توافق بر سر اوضاع امنیتی و تشکیل اتاق های هماهنگی مشترک میان ارتش و پیشمرگه، انتصاب مجدد مدیران ادارات و بخش هایی که اغلب وابسته به حزب دموکرات کردستان خواهند بود و برکناری مدیرانی که پس از طرح اعمال قانون در دوره نخست وزیری حیدر العبادی در 16 اکتبر 2017، انتخاب شده بودند از دیگر مفاد این توافق است. طرح اعمال قانون حیدر العبادی یک طرح تنبیهی علیه حزب مسعود بارزانی بود که با وجود همه هشدارها، در 25 سپتامبر این سال اقدام به برگزاری خودسرانه همه پرسی جدایی اقلیم از عراق کرده بود.

واکنش های مثبت به توافق بغداد اربیل درباره سنجار

ریبر احمد وزیر داخلی اقلیم کردستان عراق خاطرنشان کرد که یک توافق خوب برای عادی سازی شرایط نظامی و اداری سنجار به دست آمده است. وی هدف از این توافق را بازگشت آواره های این شهر به خانه و کاشانه خودشان عنوان کرده بود.

دفتر نخست وزیری عراق هم خاطرنشان کرد: توافق در فضای تفاهم برادرانه و در چارچوب دولت فدرال انجام گرفت که در سطح داخلی و بین المللی بازتاب خوبی خواهد داشت و سرآغازی برای حل مسائل مختلف قومیتی و مذهبی در عراق خواهد بود.

جنین پلاسخارت، کننده ویژه دبیرکل سازمان ملل در بغداد از دستیابی به توافق درباره سنجار ابزار خرسندی کرد و گفت: امروز یک روز تاریخی برای سنجار است که شهروندان آن سالها از دست داعش، رنج های بسکمک کشیدند و سرآغازی حقیقی برای بازگشت آوارگان به زادگاههایشان است. سازمان ملل، آماده کمک به برقراری ثبات در این منطقه است.

سفارت آمریکا در عراق در واکنش به این توافق خاطرنشان کرد: آمریکا توافق را تبریک می گوید و انتظار دارد که این توافق به طور کامل اجرا شود و امنیت و ثبات پایدار را به دنبال داشته باشد.

از سوی دیگر مسعود بارزانی رئیس حزب دموکرات کردستان عراق هم از این توافق ابراز خرسندی کرد.

نیچروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق هم ضمن استقبال، خاطرنشان کرد: ما به این توافق که امروز میان دولت فدرال عراق و اقلیم که برای عادی سازی اوضاع در سنجار امضا شد، خوش بین هستیم و به دیده مثبت به آن می نگریم. این موفقیت نتیجه احساس مسئولیت و همبسنگی و اقدام مشترک میان طرف های مرتبط با این پرونده است.

شاد بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان عراق عادی سازی شرایط سنجار را نتیجه کار جدی و مذاکرات چندین ماه اقلیم و بغداد توصیف کرد و گفت: این توافق به بازگشت سربلندانه آواره های شهر سنجار پس از تحمل سختی های زیادی که از دست داعش کشیدند، کمک می کند.

وی خاطرنشان کرد: بدون شک این توافق نقش مهمی ایفا می کند که مردم منطقه سنجار بتوانند در خصوص سرنوشت خود تصمیم بگیرند. هر دو طرف به توافق رسیده ام که به لحاظ اداری، امنیتی و خدمات رسانی سنجار را به طور مشترک اداره کنیم و این توافق آغازی برای اجرای ماده 140 قانون اساسی عراق است.

ماده 140 قانون اساسی

طبق ماده 140 قانون اساسی عراق، ساکنین اخراجی استان کرکوک و چند منطقه مورد اختلاف میان دولت مرکزی عراق و دولت محلی منطقه کردستان عراق در استان های نینوا و دیاله باید به مناطق سکونت خود بازگردانده شوند، سپس سرشماری آغاز شود و خاتمه همه پرسی تعیین سرنوشت با دو گزینه استقلال اداری مناطق مورد اختلاف یا الحاق مناطق مورد اختلاف به منطقه کردستان عراق برگزار شود. این ماده می بایست تا روز 31 دسامبر 2007 اجراء می شد، اما به دلیل اختلافات دو طرف اینگونه نشد.

واکنش های منفی به این توافق

نایف بن داود یکی از شخصیت های ایزدی در این باره گفت: کلیه معاملات محرمانه میان دولت بغداد و اربیل مردود است. باید امنیت و قانون و کنترل دولت عراق بنا به خواست و اراده ایزدی های عراق بر سنجار حکمفرما باشد. تحمیل اراده ها و خواسته ها اجباری و معاملات پنهانی میان اربیل و بغداد در سنجار و دشت نینوی مردود است.وی در ادامه خواست که فداکاری ها و ایثارهای بزرگ نیروهای امنیتی و الحشد الشعبی نادیده گرفته نشود و منطقه بار دیگر به نقطه اول خود که در آن تروریسم و افراطی گری رواج داشت، باز نشود.

قصی الشبکی کننده استان نینوی در مجلس عراق با اشاره به جزئیات توافق دولت فدرال عراق با دولت اقلیم کردستان درباره مدیریت مشترک شنگال (سنجار)، گفت: نخست وزیر باید ابعاد پنهان توافق با دولت منطقه کردستان در خصوص اداره مشترک سنجار و استقرار نیروهای پیشمرگه در این شهرستان را آشکار سازد. حقیقت این است ما از ابعاد پنهان و جزئیات توافق اجرا شده اطلاعی نداریم. منطقه دشت نینوا در چارچوب اصل 140 قانون اساسی عراق قرار نمی گیرد و هیچ تغییر جمعیت شناختی در آن حاصل نشده است.اوضاع در سنجار نگران کننده است و نوعی تداخل امنیتی و اداری در مساله اختیارات مربوط به این شهرستان به وجود آمده است. گنجاندن دشت نینوی در این توافق، تلاشی برای اجرای برنامه ها و طرح های سیاسی و اخراج نیروهای الحشد الشعبی و بازگرداندن شرایط به حالت گذشته است.

برخی دیگر از شخصیتها از جمله داود شیخ جندی تبعات منفی این توافق را بیشتر از پیامدهای مثبت آن دانست.

نتیجه گیری

از دیدگاه برخی ناظران امور یکی از مهمترین دستاوردهای این توافق خاتمه بخشیدن به حضور پ ک ک که ترکیه از آن به عنوان بهانه ای برای دخالت نظامی در شمال عراق بهره می برد، است؛ اما از دیدگاه برخی دیگر این شامل همه گروههای مسلح ایزدی که زیر عنوان مقاومت در 2014 در برابر داعش ایجاد را نیز در برخواهد گرفت.

نقدی که برخی از جریانهای ایزدی به این توافق وارد می کنند این است که به جای کمک دریافت بغداد از نیروهای پیشمرگه کرد که در زمان یورش داعش در سال 2014 ایزدی ها را بدون سپر گذاشتند و فرار کردند چرا دولت عراق از نیروهای بومی ایزدی که در برابر داعش ایستادگی کردند، استفاده نمی کند.

از نگاه ناظران امور این توافق با توجه به رقابت دو حزب عمده کرد بر سر منطقه راهبردی سنجار، تبعات منفی و امنیتی به دنبال خواهد داشت. از سویی به نظر می رسد که با توجه به خشنودی واشنگتن از آن اهداف پشت پرده ای هم به دنبال داشته باشد.

مجله کامپیوتر: مجله کامپیوتر: هر چی در مورد تکنولوژی و کامپیوتر بخوای بدونی اینجا هست

تایلند: تایلند: سفر به کشور زیباییهای جنوب شرق آسیا، بانکوک، پوکت، پاتایا، سامویی، کرابی