فرآیند جامعه پذیری، حلقه اتصال خانواده و توسعه متوازن است - جعبه مهر

محمدمهدی لبیبی در گفت وگو با روابط عمومی جامعه نیکوکاری ابرار فرآیند جامعه پذیری را حلقه اتصال خانواده و توسعه می داند و می گوید: توسعه در معنای پیشرفت جامعه با فرآیندهای کلیدی اجتماعی شدن و جامعه پذیری مرتبط است؛ در این معنا که افراد ابتدا رفتارهای اجتماعی را یاد می گیرند و سپس خود را با ارزش ها، باورها و هنجارهای جامعه منطبق می کنند و جامعه پذیر می شوند و در این تعامل، توانمندی های خود را شکوفا می کنند. خانواده در این فرایندها نقش کلیدی دارد.

او ادامه می دهد: عرصه خودشکوفایی افراد در درون خانواده است. این خانواده است که می­تواند افراد مستقل، توانمند و هوشمند تربیت کند که از مهارت های خاصی برای حل مشکلاتش برخوردار باشد یا اینکه در مقابل، افراد وابسته به پدر و مادر که صرفا به دنبال گذران زندگی روزمره هستند را پرورش دهد.

او گفته خود را چنین تبیین می نماید: خانواده همزمان دو نقش تفکری و رفتاری ایفا می کند؛ یعنی هم فکر صحیح را به افراد می دهد و هم رفتار درست را آموزش می دهد. در واقع، نقش اصلی خانواده در پرورش نسل جدیدی است که با نیازهای جامعه در زمینه پیشرفت منطبق است. دیگر بر کسی پوشیده نیست که جهانی آینده ما، جهانی علم در کنار استفاده از مهارت هاست. این خانواده است که باید آینده پژوهی کند و مختصات این جهانی جدید را بشناسد و به فرزندان اجازه بدهد که متناسب با استعدادهایشان، مهارت های جدیدی را کسب کنند.

لبیبی، جامعه شناس معتقد است: خانواده تحت تاثیر جهانی شدن در دهه های اخیر دچار تحول شده است. تغییرات اجتماعی و از جمله شاید اثرگذارترین آن، فرایند جهانی شدن، با غلبه و رواج ارزش های مدرنیسم مانند فردگرایی، نگرش های اومانیستی، برابری حقوق زن و مرد و ...، تاثیر بسیار عمیقی را بر خانواده برجای گذاشته است طوری که می توانیم بگوییم خانواده را استحاله کرده است.

او برای توصیف آنچه که در خانواده رخ داده، از مفهوم تحول و نه تغییر استفاده می نماید: تحولی که هم در ماهیت و هم معنای خانواده رخ داده است. تحول معنای پدر بودن، معنای فرزند بودن، معنای همسری، در کنار پدیده هایی چون کاهش نرخ باروری، کاهش تعداد فرزندان و گاها تک فرزندی، افزایش طلاق و تجرد، شکاف نسلی یا به تعبیر میشل فوکو انقطاع نسلی ریشه در همین تحول دارد.

به گفته لبیبی، برخلاف بسیاری از تحلیل ها که نقش عوامل مالی را در ظهور و رواج پدیده های فوق پررنگ می داند، به نظر می رسد این عوامل پارامترهایی جنبی هستند که به صورت واسطه ای عمل می کنند و ریشه بسیاری از تحولات در تغییرات تفکری نهفته است.

او تصریح می نماید: مسئله مهم این است که ما در برابر این تحولات، ضعیف بوده ایم. بدین منظور، پس از مرحله توصیف، به تحلیل عوامل اثرگذار و اکتشاف راهکار ها نیاز داریم. در کشور ما تحقیقات زیادی در این مورد اجرا شده است اما در عمل کمتر به این راهکار پرداخته ایم. نکته مهم آن است که راهکار ها باید در سطح ملی اجرا شود و هر نهاد متناسب با کارکردی که دارد بخشی از راهکار ها را مثلا در حوزه مالی، فرهنگی و ... اجرا نماید. چیزی که در عمل کمتر انجام می شود.

لبیبی گفته خود را با این نکته ادامه می دهد: با ادامه روندهای موجود، چالش ها و مسائل متعددی در نهاد خانواده خواهیم داشت؛ او ادامه می دهد: پس از انفجار جمعیتی که در دهه 60 داشتیم در دهه 90 با کاهش چشمگیر نرخ رشد جمعیت و پدیده انقباض جمعیتی روبرو هستیم که خود مسائلی مانند کاهش جمعیت فعال، کاهش جمعیت جوان، افزایش تعداد سالمندان در کشور و تبعات اجتماعی و مالی ناشی از آن را در برخواهد داشت. می توان پیش بینی کرد که در برخی حوزه ها که به نیروی کار جوان نیازمندیم، با چالش جدی روبرو خواهیم بود. چشم انداز پیش روی ما کاملا تعیین است که با تداوم این روندها به چه مسیری خواهیم رفت. راهکار ها هم کاملا تعیین است در جایی به منابع مالی و جایی هم به فکر و اندیشه نیاز داریم. اما پیش از همه نیاز به عزم و خواست مشترک و جمعی برای تغییر یا کند کردن روندهای فعلی داریم.

لبیبی خانواده را هسته مرکزی ایجاد تاب آوری جامعه می داند. با این وجود معتقد است نمی توانیم از نقش رسانه غافل باشیم. او می گوید: تردیدی نیست که افراد خانواده در درون نهاد خانواده آموزش می بینند، اما نمی توانیم به تغییرات جهان امروز هم بی توجه باشیم. به قول دیوید رایزمن، راجامعه شناس آمریکایی، انسان امروز رسانه محور هست. به این معنا که انسان ها اندیشه یشان را از رسانه ها دریافت می کنند.

او درباره افزایش تاب آوری جامعه ایرانی معتقد است: برای افزایش تاب آوری جامعه ایرانی باید در عرصه رسانه و به ویژه فضای مجازی فعالیت گسترده تری داشته باشیم. رسانه ها امروز نقش مهمی در توان افزایی خانواده ها دارند. رسانه جایی است که می توان مزایا و معایب روندهای موجود را به صورت مستدل و قابل قبول، اطلاع رسانی کرد و فضای اقناعی مناسبی را به وجود آورد. درنهایت از طریق این آموزش، تغییر رفتار در بعد ذهنی و عینی حاصل می شود. به یاد داشته باشیم خانواده محل امر و نهی یا برخوردهای دستوری از بالا به پایین نیست. رابطه تکوینی دوسویه بین ما انسان ها که در جامعه شناسی عاملیت نامیده می شود و عناصر ساختاری مانند فرهنگ و خانواده وجود دارد. یعنی ما انسان ها خانواده را می سازیم و ساختار خانواده هم ما را می سازد. برای اصلاح و بهبود، باید تلاش ها در هر دو بعد متمرکز شود.

لبیبی تاکید می نماید: از خانواده انتظار می رود کارکرد اجتماعی شدن افراد را انجام دهد. گستره تغییرات اجتماعی در سال های گذشته، خانواده را دچار تحول در ساخت و معنا کرده است. ادامه روندهای فعلی در خانواده ما را با چالش های اجتماعی جدی مانند کاهش جمعیت فعال، کاهش جمعیت جوان، افزایش تعداد سالمندان در کشور روبرو خواهد کرد. با خواست جمعی و همگانی می توانیم جلو این روندها را بگیریم و آینده بهتری را بسازیم.

مجله کامپیوتر: مجله کامپیوتر: هر چی در مورد تکنولوژی و کامپیوتر بخوای بدونی اینجا هست

تایلند: تایلند: سفر به کشور زیباییهای جنوب شرق آسیا، بانکوک، پوکت، پاتایا، سامویی، کرابی